Köz qaras Tarih Qazaq handığına jıl. Belgili qoğam jäne öner qayratkeri, sayasi publicist H. Qoja-Ahmet «Ereuil atqa er salmay», «Ziyalı kim, ziyandı kim», «Qazaq äni qalay kosmopolittendi», t. Ol jıldar aralığında KSRO ükimetiniñ halıqqa nasihattağan resmi tarihına öz pikirin aytıp «Odaq pa, älde otar ma? Bwl eñbekterinde ol KSRO-nıñ totalitarlıq-otarşıl jüyesin sınap, äşkerelegen. Sol üşin jıldarı eki ret sayasi repressiyağa wşırap, esimi jılı «Älemdik sayasi twtqındardıñ Hel'sinki tizimine» jazıldı. Wsınılıp otırğan bwl kitapta H. Qoja-Ahmet bügingi qazaq, tatar, özbek, qırğız halıqtarınıñ ata-babaları — şığıs türkteriniñ Hİİİ ğasırda Şıñğız han basşılığımen qwrğan Mäñgiel memleketine qatıstı resmi tarihta qalıptasqan pikirlerdiñ köpşiligine sın twrğısınan qarap, köp ğasır jwmbaq bolıp kelgen mäselelerge öz payımın aytadı. Mäñgiel memleketin qwrğan şığıs türkteri. Bäyterek ağaş tamırı neğwrlım tereñ bolsa, ol qanday da bir dauıldarğa tötep beredi, topıraq tereñindegi ılğaldı alıp, qwrğaqşılıqqa da des bermey, japıraqtarın jayqaltıp, twqım şaşıp, önip-ösuin jalğastıradı. Onıñ osı qasieti adamzat qoğamımen salıstıruğa keledi. Eger Wlt-bäyterektiñ tarih-tamırı tereñ bolsa, osı wltqa jatatın halıqtıñ ruhı da quattı bolmaq. Wlttıñ adamnıñ ömirde qadamın nıq, senimmen basuı — onıñ öz halqınıñ tarihın ayqın bilip, sol tarihınan ruhtana aluına baylanıstı. Öziniñ keşegisin biletin halıq qana bügin ne isteu qajettigin, erteñgi jağdayınıñ qalay boların dwrıs bağdarlay almaq. Al halqınıñ tarihınan beyhabar kisi ata-anasınıñ kim ekenin bilmeytin, olardı maqtan twta almaytın, özgeniñ bosağasında ösken janday jasıq, jaltaq minezdi boladı. Wltınıñ tarihın şala-şarpı biletin, sol sebepten odan jigerlenip ruhın kötererlik ülgi, önege tappağan jan öz wlttıq qwndılıqtarın oñay tärk eter, bötenge eliktegiş, assimilyaciyalanuğa ikem könbis, tabansız keledi. Äsirese, tarihi jadı mügedektikke wşıratılğan wlt der kezinde öz ruhın köterer tarihın tügendep otırmasa, künderdiñ-küninde özgeniñ otarına aynalmaq. Sodan wlttıq qasietteri: tili, mädenieti, salt-dästürinen ayırılıp, aqırı jer betinen müldem atı Paren Svoy Sestra Seks. Mwnday küyge halıqtı maqsattı türde — tarihındağı abıroylı isterin qasaqana aytpay, sanasına tek onıñ älimsaqtan äljuaz etnos ekendigin qwya beru arqılı da wşıratuğa bolatınına mısal tolıp jatır. Wlttıñ ruhtana alar ayqın tarihınıñ boluı, onıñ tiisti därejede nasihattaluı sol halıqtıñ bügin de, keleşekte de twğırınıñ bekem boluınıñ kepili. Osı twrğıdan bağamdar bolsaq, qazaq halqınıñ tarihi twğır-tamırınıñ jay-küyi turalı ne ayta alamız? Ärine, bwl mäselede bizge bağa, birinşi kezekte, «Qazaq etnosı» bolıp şañıraq kötergen jıldan bastalıp, büginge deyingi tarihımızğa berilmek. Biraq, sol kezderi «Qazaq handığın» qwrğanımızğa birimiz maqtansaq, endi birimiz mwnıñ Kerey men Jänibek swltandardıñ Joşı wlısınan Şağatay wlısınıñ Moğolstanına auğan is-äreketi bolğanın, bwl onısız da «qazaq» Aqordanı eki jarım ğasırlıq qaqtığıstarğa wşıratıp, aqırı bir etnos derlik halıq Qazaq, Özbek bop bölinip tınğanın aytadı. Özara kikiljiñ basılar-basılmastan qazaq «Joñğar şapqınşılığı» atalğan oyrat-qalmaq oyranımen «aqtaban şwbırındığa» wşıradı. Iä, osı kezeñde elimizdi qorğağan batırlar erligi maqtanğa twrarlıq. Biraq sol kezde-aq ekinşi twstan orıs otarşıları elimizge es jiğızbastan jaulap jatqandıqtan, halqımız joñğardı jeñgen jeñisiniñ bayanın köre de almadı. Al odan keyingi eki jarım ğasırlıq tarihımız orıs otarşıldarınıñ jüyeli türde qazaqtı joyuğa bağıttalğan ezgi, genocidterine tolı. Söytip qazaq halqı bayağı «Qoy auzınan şöp almas», momın küyinen arıla almağan jağdayda. Ärine, bwl el bileuşilerge de, qazaq jeriniñ baylığına qolın malğan şeteldikterge de asa tiimdi. Biraq mwnday ahual, qanşa jerden täuelsizdigin jariyalasa da, qazaqtıñ keleşegin bwlıñğır etip otır. Degenmen, qoğam ünemi «qaynap jatatın» tiri organizm bolğandıqtan, qazannıñ qaqpağı jabılğan küyinde mäñgilik qala almaydı. Halıq bäribir öz ruhın köterer «passionarlıq minez» tanıtqan tarihi kezeñin izdemey, añsamay twrmaydı. Mwnısız ol özin meşeu, özge eldermen terezesi teñ emes sanap, qorlanu seziminde bolıp, osıdan soñ öz keleşegine senimnen ayrıladı. Osınday sebepterden bergi tarihınan wlttıq ruhın köterip, jigerin janır passionarlıq mısal taba qoymağan bügingi qazaq azamatı äridegi tarihına üñiledi de, Şıñğız han imperiyası qwrılğan kezeñge den qoyadı. Bwğan negiz de joq Paren Svoy Sestra Seks. Öytkeni, Şıñğız han imperiyasınıñ qwrıluı men onıñ wrpaqtarı basqarğan memleketter turalı şejire, qwjattarda büginde qazaq wltınıñ qwramındağı türk tekti rular köptep ataladı. Biraq şetel tarihşıları mwnı da: «Bwl türk tekti rulardıñ passionarlığınan emes, «moñğol» Şıñğız hannıñ olardı küştep bastarın qosuınan bolğan» dep, ol kezeñgi tarihımız da «Qazaqstan jerin monğol jaulap aluı» bolıp resmilenip otır. Tipti, kezinde «Şıñğız han», «Batu», «Soñğı teñizge jorıq» romandarın jazğandıqtan «osı mäseleni biledi-au» deytin orıs jazuşısı V. YAnnıñ özi: «Bezumnıe ordı mongolov Paren Svoy Sestra Seks slovno neizvestno otkuda, smerçem proneslis' po Kitayu i Evrazii, doşli do Budapeşta — i vnezapno povernuli obratno, çtobı nekotoroe vremya spustya vnov' kanut' v bezvestnost'»,— depti. Al osı, Şıñğız han imperiyasın qwrğan türk taypaları jalayır, nayman, qoñırat, kereyit, t. Osılayşa, Şıñğız han kezine qatıstı birşama ayqın bergi tarihımızdı äli naqtılay almasaq, al odan äridegi saq Twranğwn atalğan kezdegi tarihımızdı, arheologiyalıq qazba, t. Iqpaldı şetelderdiñ ğalımdarı qazaqqa arğı-bergi tarihta qanday da bir passionarlıq is-äreket, älem örkenietine qosqan sübeli eşnärseniñ tiesili emesin bar küşimen «däleldep» keledi. Söyte twra, «Qazaqtar özge planetadan, aspannan tüsti» degen sözdi tağı qimay otır. Mine, osınday, maqtanarlıqtan jwrday etilgen, eñsesin bir kötertpey ezgilegen tarihınan soñ qazaq qalayşa momın, jaltaq, ınjıq bolmasın?!
Şın mäninde, «moñğol» mäñgiel men «moğol, muğul» bir halıqtıñ — şığıs türkteriniñ atauı. Oğan «qwl» sözi jalğanıp, ündestik zañına säl özgeriske tüsuden «mañğwl» atauı kelip şıqqan. Osılayşa olar özderiniñ ejelgi, mäñgi memleketten qalğan «köneniñ közi» ekenin bildirmek bolğan. Tol'ko eti svedeniya mogut leç' v osnovu istoriçeskogo sinteza», — deydi «Drevnie tyurki», b. Ras, Hİ ğasırda jazılğan M.
Uploaded by
pàren (paren, parna, -o): haşlanmış. parenitsa (popara): papara, undan yapılan bir çorba çeşidi. kendi, kendinin: svoy, svoya, svoye (svoy, svoya, svoe) kendi: se, sa (se) kzkarde: sestra, sestri () (sestra) kzkardeik: sestritsa () kk kzkarde. paresnitsa (ostavena, razvedena jena): terkedilmiş, boşanmış. "Intsest mama i syn (1)" sorgusu için arama sonuçları Yandex'te.Adam-atadan Nwhqa şeyin tarata kele, Nwh payğambardıñ üşinşi wlı Iafesten Türk tuğanın, onıñ besinşi wrpağı Alınşa hannan Tatar men Moñğol, al Qiyan — osı Moñğol hannıñ segizinşi wrpağı ekenin jazğan. Rubruktiñ jıldarı jazğan kitabın qayta paraqtağan edim. Ramazan F. Osı Ergene qon degen eki söz jayında da zertteuşiler bir pikirge kele almauda. Birde, osınau «mäñgi» söziniñ Şıñğız hannıñ zamandası qarsılası Horezm şahınıñ wlı Jälel ad-dinniñ «Mäñgiberdi» degen laqap atında da barı esime tüsti. Äyteuir, «mwñğıl» mongol — qazirgi moñğol tilinde belgili bir wğımdı bildirmeytin, mağınasız, mänsiz söz» deydi b. Süleymenov te «Atamzamanğı türkiler» kitabında: «Alğaşqı qağandıq rulıq esimi Temuçin Temurçin — Temir adam», «Temirşi» taqqa otırğızğan kezde Şıñğıs han — «Şığıstıñ hanı» esimi beriledi», — dep jazadı Almatı. Bwl jerde «qol» sözin «jauınger» dep qate tüsinuşilik barı bayqaladı. Harun Yahya. Balasağwn eñbeginen: «Bilig bir teñiz ol uci joq tupi» «Bilim bir teñiz, ol üşin joq tübi», nemese «onıñ tübi joq» degen mısal aytılğan Emine Minku: Emineciğim! Halıq Ergene qonnan şıqqanda patşaları qwrlas ruınan Börte çene degen edi»,— deydi Äbilğazı «Türk şejiresi»,b. Qazaq tiliniñ tüsindirme sözdigi: şäniyu, şäniedi; «Dayk-Press. Mwnı belgili şığıstanuşı S. Olar öz memleketin «El», al dalalıq imperiyağa aynalğan kezde onı «mäñgi» sözimen tolıqtırıp, «Mäñgi el» dep ataudı qalıptastırğan. Ärine, Rubruk «temir şıñılın» aytqanımen, osı, elikteuiş şıñıldan «şıñdalğan» sözi payda bolğanın, ol söz metaldıñ ğana emes, erekşe mıqtı kisi degen wğımğa ie ekenin türk tilin bilmeytin şeteldik bolğandıqtan, tüsinbegen de şığar…. İbrahim bin hilyada : bin binà, binoa sgrada : bina birbak vir voda : kaynak biredèr brat : birader birhoş: bir hoş birikintiye natrupvane : birikinti birikiyat blagodarya : teşekkür biriktisvam natrupvam se : birikmek Birina: öa. Orıs jazuşısı V. Biraq, sayıp kelgende, «bayırğını qabıldağandar, ejelgini saqtağandar» men «köneni jañğırtuşılar» degen sözder türk tilindegi «mäñgi, mäñgilik» sözimen mağınalas. Al bette: «A potom, kak mı znaem iz doneseniya kitayskogo voenaçal'nika, etot narod bıl istreblen çjurçjenyami — osnovatelyami imperii Czin', kotoraya bıla razgromlena pozje tatarami Çıngız hana» degen. Pri kal'koobraznom toçnom perevode s drevnetyurkskogo yazıka «tem» — oznaçaet «neprimetnıy», a «ujin» — skazitel', poet» «Tem Ujun, Ujun Has han, Ujun Hasan, Ujun ata aulie, Şermuhammed Halpa Durmanulı — vse eto imena psevdonimı Çingishana» dep, tipten jwrtqa tüsiniksiz bağıtqa ketedi. Bwl da Mäñgiel moñğol etnostıñ emes, birlestik memleket atauı ekenine dälel. Öytkeni, Birlestikke, Odaqqa kiruge de, şığıp ketuge de boladı. Mustafa mûsûlmansko momeyçe: müslüman kızı muşambo, muşamboa linıleum : muşamba muşamo leçeben kompres : masaj yapmak, yumuşatmak muşkam muşkam : sokmak, saplamak muşkam sa muşkam se : sokulmak, yanaşmak muşna muşvam, muşna : sokmak muşna sa muşvam se, muşna se : sokulmak mûşteriya, mûşteriye, mûşterie kupuvaç : müşteri, alıcı muşturak toaletna : tuvalet, hela mutafçiye, mutafçie: mutaf, deri eşya ve gereçler yapan zanaatçı Muté: öa. Endeşe, «mengu» sözi nelikten tek sol oqiğadan bir mıñ jıldan asqanda, jaña jıl sanaudıñ H ğasırında ğana qıtay tarihnamalarına jazılğan?! Tuva tarihşısı N. Barça uluğlar ol mağnanı qabul qıldılar» Şıñğıs han demek — patşalardıñ patşası demek boladı. Tek avtordıñ «mengu» dep jazğandarın keyin orıs tiline audaruşılar «mongol» dep «tüzetip» jibergenin köremiz. Al osı eskertkişterdegi « maña —mağan, maña körti — mağan qaradı, men — men, meniñ — meniñ, tilin meser — tilin bese oyılmasa , süñüş miş — soğıstıq » degen jazulardan şığısqa Türkstannan auıp kelgen türkterdiñ «Tüp-twqiyannan Börte-babağa şeyin» tarauın oqıñız Vİİİ ğasırda söz basındağı B dıbısın M dep aytuğa köşe bastağanı bayqaladı. Düniege monğol atı osı Şıñğıstan keyin jayıldı. Aşk Batağı From Everand. Alayda, «Ken» kan — parsı sözi.
